نوشتار حاضر تحت عنوان «زندگی پس از مرگ» در پنج فصل به بررسی آراء فلاسفۀ اسلامی دربارۀ زندگی پس از مرگ می‌پردازد. فیلسوفان مختلف نظرات متفاوتی در این خصوص ارائه کرده‌اند. در این میان نظریه علامه طباطبایی در این باره نظریه‌ای بدیع است. علامه همانند فیلسوفان پیشین، معتقد است بحث دربارة معاد به شناخت حقیقت انسان ارتباط دارد، اما برخلاف آنها معتقد است انسان عالمی به نام عالم نفوس جدای از سایر عوالم نیست، بلکه انسان در نشئه فی الدنیا دارای یک دائره وجودی است که در پیدایش و رشد، هم تحت تاثیرنظام حقایق قرار دارد و هم تحت تاثیر نظام اعتباریات و نظام جامعه که محفوف است به نظام حقایق هم در عالم مثال، عالم عقول و نظام اسماء و صفات در نشئه قبل الدنیا و هم در عالم برزخ و قیامت در نشئه بعد الدنیا. چیزی که این سه نشئه را به هم مرتبط میکند و علامه از آن به “من” تعبیر می کند و از تجرد، وحدت و بساطت برخوردار است. حقایق است. انسان روح منحد با بدن است که از طریق بدن با عالم طبیعت ارتباط برقرار میکند، و از طریق درک و فکر و شهود و بالاتر با انقطاع الی الله به مقام اولیاء و انبیاء الهی راه پیدا کند و به شهود انّ نه فقط کانّ نائل شود.
